Türk tezi Bulgar basınında

Trakya Üniversitesi'nde Bulgaristan tarihinin en önemli isimlerinden biri olan Paisii Hilendarski ile ilgili hazırlanan bir yüksek lisans tezi, önemli bir başarıya imza attı. Trakya Üniversitesi Balkan Çalışmaları Anabilim Dalı doktora öğrencisi Ayşe Tuğçe Konaç, Doç. Dr. Bülent Yıldırım'ın danışmanlığında hazırladığı yüksek lisans tezi ile Bulgaristan basınında yer aldı.

'Paisii Hilendarski'nin Slav-Bulgar Tarihi Eseri ve Bu Eserin Bulgar Milli Kimliğinin Oluşmasındaki Önemi' konulu yüksek lisans tezini hazırlayan Konaç, Bulgaristan'da gerçekleştirdiği araştırmaları sırasında Bulgar basınının ilgisini çekti. Konaç, tezini tamamlaması ve savunmasını yapmasının ardından Bulgar basın mensupları tarafından iletilen röportaj teklifini kabul etti. Edirne'de gerçekleştirilen röportajın ardından Bulgaristan'daki birçok gazete ve haber ajansında geniş yer bulan Konaç, Bulgar basınında yer almasının ardından GÜNDEM'e açıklamalarda bulundu.

Paisii Hilendarski'nin el yazmasını, ilk kez Türkçeye çeviren Konaç, yüksek lisans tezinin dört bölümden oluştuğunu ve Bulgar basınının ilgisini özellikle Paisii Hilendarski'nin el yazmasının Türkçe çevirisi olan bölüme ilgi gösterdiğini söyledi. Bulgar basın mensupları ile gerçekleştirdiği röportajın içeriğinden de bilgiler veren Konaç, Bulgar ve Balkan milliyetçiliğinin anlaşılabilmesi için Paisii Hilendarski'nin el yazmasının önemine dikkat çekti. Konaç, Paisii Hilendarski'nin el yazmasının Türkçe çevirisi ile ilgili yeni projelerinin de olduğunu söyledi.

'İlk kez çevrilmesi önemli'

Paisii Hilendarski'nin el yazmasını ilk kez Türkçe'ye çevrildiğini açıklayan Konaç; 'Bulgar gazeteciler, daha çok tezimin çeviri kısmı ile ilgilendiler. Çünkü tezimde Paisii Hilendarski'nin 1762 yılında yazmış olduğu el yazmasının Türkçe çevirisi bulunmaktadır. O yüzden oldukça önemlidir. Nutuk, bizim için ne ifade ediyorsa, Bulgarlar için de Paisii Hilendarski'nin el yazması onu ifade etmektedir. Paisii Hilendarski, Bulgar Aydınlanma Dönemi'ni başlatmış ve Bulgarların milli kimlik ve şuurlarını canlandırmada çok önemli bir rol oynamıştır. Bu el yazmasının Türkçe'ye çevirisi de ilk kez yapıldığından önem teşkil etmektedir' ifadelerine yer verdi.

'Edebiyat, kültür ve tarihten konuştuk'

Konaç, Bulgaristan'da tez konusu üzerine gerçekleştirdiği araştırmalar sırasında çeşitli akademisyenlerle de çalışmalar yaptığını söylerken; 'Bulgaristan'daki hocalarla aktif olarak görüşüyor ve çalışıyordum. Bulgar basını da büyük ihtimalle onlardan haber aldı ve benimle iletişime geçip röportaj yapmak istediklerini söyledi. Ben de onur duyacağımı ilettim. Daha sonra Edirne'de buluştuk ve röportajı yaptık. Bulgaristan'da bulunduğum zaman diliminde yaptıklarımı, Bulgar edebiyatından beğendiğim isimleri, kültür ve tarihten birçok konuyu konuştuk' dedi.

'Çok mutlu oldum'

Bulgaristan'dan basın mensuplarının, kendisine röportaj teklifi yapmasının ardından çok mutlu olduğunu ifade eden Konaç; 'Bulgar gazeteciler bana ulaştıklarında çok mutlu oldum. Tezim bitti, savunmasını yaptım ve ondan sonra benimle irtibata geçtiler. Herkesin arayıp da bulamadığı bir şey oldu. Buna bir fırsat gibi bakıyorum. Sonuçta yüksek lisans tezim Bulgaristan'da haber oldu. Bu da benim için oldukça önemli bir olaydır' sözlerine yer verdi.

'Kapı komşumuzu anlayabilmeliyiz'

Türkiye'de Bulgaristan milliyetçiliği çalışılırken Paisii Hilendarski'den bahsedilmesi gerekmektiğini belirten Konaç; 'Çünkü Bulgaristan milliyetçiliğini ve Bulgar milli kimliğinin düşünsel arka planını anlayabilmek için Paisii Hilendarski'nin yapmaya çalıştığı işi iyi bilmek gerekiyor. Türkçe'de de çevirisi yoktu. Bulgarca bilmeyenler için Slav-Bulgar tarihi el yazmasını bilmeden Bulgar milliyetçiliği çalışmak mümkün değil. O yüzden en başta bunu çalışmak gerektiğini düşündüm. Hem kendi tarihimiz açısından hem de Bulgar tarihi açısından önemli bir çalışma oldu. Bulgarlar bizim kapı komşumuz ve onları anlayabilmemiz gerekmektedir' dedi.

'Ders kitaplarında var'

Konaç, Paisii Hilendarski'nin yazmış olduğu eserde, tarihleri ile Bulgar soyunun ulus olma bilincini güçlendirmek, ana dili ile kültürlerini koruyabilmek ve Fener Rum Patrikhanesi'nin dini egemenliğini ortadan kaldırmak için çalıştığını açıklarken; 'Eseri için hem yaşadığı Aynaroz manastır bölgesi, hem de dış dünya da gezdiği yerlerden topladığı kaynaklar bulmuştur. Biz nasıl ki Atatürk'ü çok iyi biliyorsak, Paisii Hilendarski de Bulgaristan'da çok iyi bilinmektedir. İlkokul birinci sınıftan itibaren Paisii Hilendarski'nin eğitimi veriliyor, ders kitaplarında var' ifadelerine yer verdi.

'Balkan milliyetçiliğini anlamak için önemli'

Konaç, açıklamalarında Paisii Hilendarski'nin el yazmasının içeriği ile ilgi de bilgi verirken; 'Yunan papazlara bağlı olmak istemeyen Bulgarlar kendi ulusal kiliselerini kurmak istedi ancak bu durum zaman içerisinde dini olmaktan çıkıp Paisii'nin başlatmış olduğu süreç sayesinde milli bir mücadele haline dönüştü. Paisii'nin amacı nitelikli bir eser ortaya koymak değil, eski Bulgarca'dan yeni Bulgarca'ya geçişte popüler bir dilde yazmış olduğu metnin asıl amacı Bulgarlar'ın sönmeye yüz tutan milli kimliklerini alevlendirmekti. Hilendarski, Bulgar halkına seslenerek dillerini ve tarihlerini unutmamaları için çağrıda bulunur. Sonrasında ise Bulgarların tarihinde milliyetçiliğin temelleri ve Bulgar milli kimlik oluşum sürecinin kurucusu olarak tanınacaktır. Bu eser, sadece Bulgar zihniyetini değil, genel olarak Balkan milliyetçiliğini anlamak açısından da önemlidir' dedi.

'Kitaplaştırmak için çalışıyorum'

Konaç, yüksek lisans tezinde çevirisini gerçekleştirdiği Paisii Hilendarski'nin el yazmasını kitaplaştırmak istediğini açıklarken; 'Bulgar Aydınlanma Dönemi'nin ilk manifestosu olarak ortaya çıkan Paisii'nin yazmış olduğu '˜Slav- Bulgar Tarihi', daha sonra milliyetçilik hareketinin temeli olarak gösterilecektir. Bulgaristan tarihi açısından değerli bir eser olmasına rağmen Türkiye'de detaylı bir şekilde araştırılmamış ve çevirisi yapılmamış bir eserdi. Danışmanım Sayın Doç. Dr. Bülent Yıldırım ile Sayın Dr. Öğr. Üyesi Mümin İsov hocalarımın yaptığı katkılarla tamamladığım tezimin başlıca amacı, bu alanda gözlemlenen boşluğun doldurulması ve Türkiye'deki konuyla ilgilenen araştırmacılara, Bulgar milli kimliğinin oluşum süreci ve Bulgar milliyetçiliğinin gelişimi ile ilgili farklı bakış açıları kazandırılmasıydı. Şuan ise tezimin çeviri kısmını kitaplaştırmak için çalışıyorum' sözlerine yer verdi.