Edirne antik çağdan beri önemli

Trakya Üniversitesi Edirne Uygulama ve Araştırma Merkezi, 2019-2020 akademik yılındaki ilk etkinliğini gerçekleştirdi. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Prof. Dr. Fehmi Yıldız Konferans Salonu'nda düzenlenen '˜Kent ve Tarih' panelinde Trakya Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hamide Burcu Özgüven, Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Müdür Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Sabri Can Sannav ve Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğr. Gör. Dr. Yavuz Güner sunum yaptı.

                Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü'nden Prof. Dr. Mahmut Güler'in oturum başkanlığı yaptığı panele Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü'nden Prof. Dr. Ahmet Yaraş ise sağlık problemi nedeniyle katılamadı. Panelin açılış konuşmasını Trakya Üniversitesi Edirne Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Sennur Akansel yaptı. Akansel, konuşmasında Edirne'nin, farklı kültürel katmanları barındırdığını belirtirken; 'Birçok farklı medeniyete ev sahipliği yapmış olan Edirne, Türkiye'nin batı sınırına en yakın yerleşmesi olarak bölge ve ülke açısından önemli bir transit merkezi, ülkenin Avrupa'ya açılan kapısı niteliğindedir. Edirne'nin, ilk çağlarda Orta Asya'dan göç edip buraya yerleşen Traklar tarafından kurulduğu bilinmektedir' ifadelerine yer verdi.

                Edirne'nin Makedonya İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu ve Doğu Bizans yönetiminde de kaldığını söyleyen Akansel; 'Kent, bir sürü kuşatmadan sonra 1361 yılında I. Sultan Murat tarafından fethedilerek Osmanlı Devleti'nin başşehri olmuş ve İstanbul fethedilinceye kadar başkent olarak kalmıştır. Çok zengin, kültürel geçmişe sahip olan kent, Osmanlı mimarisinin görkemli dini yapıları ve sivil mimari örnekleriyle de günümüzde ön plana çıkmıştır' dedi. Akansel'in konuşmasının ardından panelde oturum başkanı Prof. Dr. Mahmut Güler de Edirne Uygulama ve Araştırma Merkezi ile Kent ve Tarih paneli ile ilgili bilgi verdi. Güler'in konuşmasının ardından panelde Prof. Dr. Hamide Burcu Özgüven, Cumhuriyet Dönemi Kent Tarihçiliği ve Edirne konulu sunumunu gerçekleştirdi. Özgüven, sunumunda kent tarihçiliğinin, kentsel alanı incelemek amacıyla yapılan bir tarihçilik yöntemi olduğunu açıklarken; 'Kent tarihçiliği, sosyal ilişkileri de kapsıyor ve çok yönlü bir bakış açısını gerektiriyor' sözlerine yer verdi.

'En çok bilgiyi basın arşivi veriyor'

                Kent tarihini incelemek için kentsel kaynaklara başvurulması gerektiğini söyleyen Özgüven; 'Örneğin; ağırlıklı olarak arşiv kaynakları var. Belediye arşivleri oldukça yetersiz ama incelememiz gerekiyor. Farklı kurum arşivleri de var. Esas olarak kentin fonksiyonları ve gündelik yaşamı denildiği zaman bize en çok bilgiyi basın arşivi veriyor. Yerel basın arşivi, kentsel çalışmalar noktasında önemlidir. Haberlerin yanı sıra gazetelerde çıkan ilanlar üzerinden de okuma yaparak pek çok değişimi görmek mümkündür. Edirne'de 19. yüzyılın sonlarından itibaren canlı bir basın dünyası var. Bunları bulmak ve Edirne üzerine araştırma yapmak gerekiyor. 1923 ile 1929 yılları arası arşivlerimiz Osmanlıca olduğu için çok fazla çalışılmıyor. Aslında bunların çalışılması lazım. Çünkü kent tarihçiliğinin erken dönemlerine denk geliyor. Osmanlı basının da incelenmesi lazım' dedi. Özgüven, sunumunda Cumhuriyet Gazetesi'nin 1930 yılı örneklerinde Edirne ile ilgili yer alan haberlerin görsellerini de paylaştı.

'En şaşalı dönemi II. Murat zamanı'

                Özgüven'in sunumunun ardından panelde Dr. Öğr. Üyesi Sabri Can Sannav ise Osmanlı Döneminde Edirne'de Sosyal ve Kültürel Yaşam konusunda sunum yaptı. Sannav, sunumunda Edirne'nin II. Murat döneminde şaşalı ve muazzam dönemler geçirdiğini belirten Sannav; 'En verimli yıllardır ve şehir II. Murat zamanında gelişir. 1424-1429 yılları arasında Edirne'de medrese, imaret gibi önemli eserler inşa edilir. Bu dönemdeki zenginliği göstermesi bakımından Edirne, şehzade düğünlerine sahne olur. Bu düğünler uzun bir dönem gündemi işgal etmiştir. Ayrıca saray yapımı inşası başlamıştır. II. Murat, Edirne'yi askeri üs olarak da değerlendirmiştir. Seferlerini buradan yönetmiş ve planlarını burada hazırlamıştır' sözlerine yer verdi. II. Murat döneminde Edirne gülünün ön plana çıktığını söyleyen Sannav; 'Edirne'de yetiştirilen güllerde yapılan gül suları, Avrupa'nın aranan ürünüdür. Pek çok tüccarın da ürünlerini Edirne'de sattığını biliyoruz. II. Murat döneminde Uzunköprü'nün inşası da devletin gücünü göstermek için oldukça önemlidir. Bunun da ötesinde Uzunköprü, bir kasaba olarak inşa edildi. II. Mehmet de İstanbul'u fethetme hazırlıklarını Edirne'de yapmıştır. İstanbul'u fethettikten sonra Fatih Sultan Mehmet'in, Edirne ile bağını kopartmadığını biliyoruz. Sıklıkla Edirne'ye geldiğini biliyoruz. Sittişah Sultan, Fatih Sultan Mehmet'in eşidir ve İstanbul'un fethinden sonra Sittişah Sultan'ın Edirne'de ikamet ettiğini biliyoruz' dedi.

Edirne'nin Osmanlı'daki simgesel önemi

                Sannav'ın sunumunun ardından panelde Öğr. Gör. Dr. Yavuz Güner de Osmanlı Devletleşme Sürecinin Simge Kenti Edirne konulu sunumunu gerçekleştirdi. Güner, sunumunda Osmanlı'nın devletleşme sürecinde Edirne'nin bir simgesel anlamı olduğunu söyleyen Güner; 'Biz, Edirne'nin önemini çok temellendirmiyoruz. Edirne niye önemli? Çoğu zaman Edirne'nin önemli olduğunu söylemek için kullanılan argümanların hamaset içerdiği kanaatindeyim. Biraz içi boşaltılıyor. Edirne'nin çok daha büyük önemi var. Edirne'nin önemi başkent olması mıdır? Yoksa Edirne önemli bir kent olduğu için mi başkenttir? Osmanlı'nın bir devlete dönüşmesinin nedenselliğiyle Edirne'nin ilişkisi vardır' ifadelerine yer verdi.

'Edirne antik çağlardan beri kıymetli'

                Güner, sunumunda Edirne'nin Osmanlı için kritik eşik olduğunu söylerken; 'Osmanlı'nın Balkanlar'a geçmesi için kritik eşiktir. Osmanlı'nın Dimetoka'daki Pithio Kalesi'ni ele geçirmesinin hemen ardından Meriç Nehri üzerinde Türk akıncılarının önemli bir kontrol noktası geliştirdiği bellidir. 3. yüzyıldan beri Edirne'de Meriç Nehri üzerinde Orta Avrupa'ya kadar bir nehir ticareti söz konusudur. Bu nehir ticareti, Batı Anadolu ile Orta Avrupa arasında bağlantıyı kurar. Dimetoka'yı alarak bu önemli ticaret alanını kontrol ediyorsunuz. Sadece 10 yıl sonra Edirne'nin de alınmasıyla beraber Meriç Nehri'ndeki 2 noktanın ele geçirilmesinin yanı sıra İstanbul'dan gelen Roma Ordu Yolu'nun geçit noktasını da kontrol ediyorsunuz. Edirne'de bu anlamda antik çağlardan beri kıymetlidir. Edirne, İstanbul'u Orta Avrupa ile bağlayan merkezdir' dedi.

'Edirne'den sonra Adriyatik'e kadar genişledi'

                Osmanlı'nın, Edirne'yi fethettikten sonra Adriyatik kıyılarına kadar geniş bir Balkan fethini gerçekleştirme başarısını gösterdiğini söyleyen Yavuz; 'Bu da Dimetoka ve Edirne'nin ikili fethi sonrasında olabilmiştir. İstanbul'un fethedilmesinin de yolunu açan Edirne'nin alınmış olmasıdır. Edirne ve Dimetoka'nın fethi, İstanbul'u yalnızlaştırmıştır' sözlerine yer verdi. Yavuz, Osmanlı'nın büyümesinin ve gelişmesinin, Edirne'nin antik çağlardan bu yana devam eden stratejik öneminden kaynaklandığını ve bu nedenle önemli bir kent olduğunu söyledi. Sunumların ardından konuşmacılar, katılımcıların sorularını yanıtlarken; panel, plaket takdimi ile sona erdi.