Ayçiçeği fiyatına matematik hesabı

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Edirne Milletvekili Doç. Dr. Okan Gaytancıoğlu, 2020 sezonunda ayçiçeğinde meydana gelen fiyat değişimleri, rekolte düşüşü, Türk Lirası ile Dolar arasındaki kur farkı değişimlerinin ayçiçeğine etkisi, ayçiçeği ithalatının üreticiye zararları ve üretici desteklemeleri ile ilgili açıklamalarda bulundu. Gaytancıoğlu, özellikle korona virüsü salgınında değeri anlaşılan gıda ürünü üretiminin önemine dikkat çekerken; dünya ve Türkiye'deki ayçiçeği üretiminde son günlerde yaşananları açıkladı.

2020 yılının Eylül ayında 5 kilogramlık ayçiçeği yağının 45 TL'den satışa sunulmasına rağmen Ekim ayında 65 TL'ye yükseldiğini belirten Gaytancıoğlu; 'Ne oldu da fiyatlar bu kadar arttı? Çünkü TL'nin aşırı değer kaybetmesi ile bir kez daha şu görüldü; dışa bağımlılık iyi bir şey değildir. Hele üretebileceğiniz ürünlerde dışa bağımlılık sizi perişan edebilir. Ne gıda enflasyonunu dizginleyebilirsiniz, ne üreticinizi, ne de tüketicinizi memnun edersiniz. Memnun olanlar sade size ürün satanlardan' ifadelerini kullandı.

'İTHALAT FİYATI 360'DAN 480 DOLARA ÇIKTI'

Gaytancıoğlu, korona virüsü salgını ile birlikte sınır kapılarının kapandığını ve gıdanın öneminin anlaşıldığını söylerken; 'Yüzde 44 yağlı ayçiçeği için önce 360 dolar olan ithalat fiyatı, 480 dolarları aştı. Pekiyi ne yapmak lazım? Her zamanki gibi yerli üreticiyi desteklemekten başka çare yok. İthalat maliyetini yerli üreticiye aktardığımızda yani ithalata ödediğimiz fiyatı yerli üreticiye verdiğimizde inanın sorun kendiliğinden çözülecek. Nasıl mı? Çok kolay' dedi.

'AYÇİÇEĞİ ÜRETİMİ DÜŞTÜ'

Ayçiçeği üretiminin 2019 yılına göre ekiliş alanlarının azalmasıyla 200-250 bin ton düşük olduğunu açıklayan Gaytancıoğlu; 'Yani 2020 yılını yaşadığımız bu sene 1 milyon 350 bin ton ayçiçeği üretimi beklenirken, 1 milyon 100 bin ton ve daha altında bir üretim gerçekleşecek. Temmuz ayının ikinci yarısından sonra aşırı kurak günler yaşanması ve bunun Ağustos ayı süresince devam etmesi ayçiçeğinde dekar başına beklenen 190-200 kg'ların 110-120 kg'larda oluşmasına neden oldu. Bölgeler arası iklimsel farklılıkların paralelinde Temmuz sonu itibariyle Çukurova'da başlayan hasat sürecinde yağlık ayçiçeği tohumu fiyatları 2 bin 800 TL/ton seviyesinde oluşmuştur. İç Anadolu Bölgesi ve beraberinde Trakya Bölgesinde hasadın başlamasıyla birlikte görülen düşük verimlerin yanı sıra Karadeniz havzasındaki ülkelerde de yani Rusya ve Ukrayna'da da olumsuz mevsim koşullarından ötürü tahmin edilen rekolteden önemli miktarda düşüş yaşanacağı beklentisi güçlenmiştir. Nitekim bu bölgede 15 milyon ton olarak öngörülen rekoltenin 12-12,5 milyon olacağı öngörülmektedir' sözlerine yer verdi.

'1 DOLAR 7,8 TL'LERE ULAŞTI'

Dünyada yaşanan birçok neden ile yüzde 40 yağlı standart ürünün 3.850 '“ 3.950 TL/ton seviyelerine kadar yükseldiği söyleyen Gaytancıoğlu; 'Dünya yağlı tohumlar üretimi ve ticaretinde soya ve türevleri başta olmak üzere pandemi etkisiyle ülkelerin gıda arz güvenliğini önceleyen tedbir ve temkinli stokçu politikalarının yansıması sonucunda yakın dönemde yaşanan hızlı ve yüksek oranlı fiyat artışları, döviz kurlarında yaşanan yükseliş süreci ve bu bağlamda mevcut gümrük vergisi ve uygulamaları çerçevesinde olası ithal maliyetleri karşılığı olarak hâlihazırda tüm bölgelerimizde ve ticaret borsalarında yüzde 40 yağlı standart ürün için 3.850 '“ 3.950 TL/ton seviyelerine kadar yükselmiş bulunmaktadır. Yani ayçiçeği fiyatı hasat başlarken 2800 TL'lerden 1000 TL artarak 3800 TL'lere çıkmıştır. Ancak bu artış yeterli olmamıştır. Çünkü Türk Lirası, ABD Doları karşısında değer kaybetmiş ve 6.80 TL'lerde olan 1 dolar, günümüzde 7,8 TL'lere ulaşmıştır' dedi.

'1 KİLO AYÇİÇEĞİ EN AZ 5 TL OLMALI'

Gaytancıoğlu, ayçiçeğindeki fiyat oluşumunun matematiksel hesabını paylaşırken; 'Günümüzde ayçiçeğinde fiyat oluşumu çok basit bir şekilde hesaplanabilir. 470 dolar x 7,8 TL + yüzde 3 gümrük vergisi + 100 Euro toplu konut vergisi + sigorta, ulaşım = 5000 TL. Yani kısacası, çiftçimizin eline 1 kg ayçiçeği için en az 5 TL fiyat geçmelidir. Çünkü verimler de istenilen düzeyde olmadığı için 5 TL/kg'lık fiyat, ayçiçeği üreticisi için kayıplarını telafi edebileceği bir fiyattır.  Zaten şu anda ithal maliyeti aşağı yukarı aynı düzeydedir' ifadelerine yer verdi.

'1,8 MİLYON TON ARTIŞ DESTEKLEME İLE OLUR'

Türkiye'nin ayçiçeğinde kendine yeterli olabilmesi için 3 milyon ton ayçiçeği üretimi sağlaması gerektiğini açıklayan Gaytancıoğlu; 'Yani kısa vadede 1,8 milyon ton ayçiçeği tohumu ya da bunun hamyağ karşılığı ithal edilecek. Pekiyi 1,8 milyon ton ayçiçeği ithalatı ne demek? Her yıl 1 milyar dolar dövizi yurtdışına vermek demek ya da başka bir deyişle yurt içinde her yıl en az 1,8 milyon ton ayçiçeği üretimi sağlamak gerek. Üretim artışı mümkün mü? Evet. Nasıl? Sadece yeni bir destekleme politikası ile. Mevcut üretim miktarımıza göre 1,8 milyon tonluk artış hedefi, bu amaca uygun olarak düzenlenecek destek, fiyatlama ve gümrük rejimi modeli ile 3 üretim sezonu sonunda ulaşılabilir bir hedef olarak karşımızda durmaktadır' dedi.

'DESTEKLEMELER 1 TL/KG'YE ÇIKARILMALI'

Gaytancıoğlu, ayçiçeği üretimindeki artış için öncelikle desteklemelerin arttırılması gerektiğini belirtirken; '4 yıldan beri artmayan, bu yıl ise lütuf gibi kilogramda 40 kuruştan 50 kuruşa çıkartılan destekleme ödemesi çok yetersizdir. Süratle 1 TL/kg'a çıkarılmalıdır. Tarlalara su götürmek gerekir. Sulama altyapısı çok yetersizdir.  Sulanamayan arazi miktarı çok fazladır. Tarlalara su götürüldüğünde senelik 1,8 milyon tonluk üretim artışı çok kısa bir sürede aşılır. Böylelikle hem üreticinizi desteklemiş olursunuz, hem dövizinizi yurtdışına vermemiş olursunuz, hem de gıda enflasyonunu kontrol edebilirsiniz' sözlerine yer verdi.