Osmanlı yapısının 600 yıllık mimari sırrı, yazın serin kışın sıcak
Edirne'de, Osmanlı padişahı Çelebi Mehmet tarafından 1422 yılında Mimar Hacı Alaeddin' e yaptırılan tarihi Bedesten Çarşısının yazın serin kışın sıcak olması ile dikkat çekiyor. Tarihi çarşının yalıtkan yapısı sayesinde, serinlemek için klima, ısınmak için soba kullanılmasına ihtiyaç kalmıyor. Kentte mevsim normallerinin üzerinde 39-40 derece gibi yaşanan sıcaklıktan bunalan vatandaşlarda serinlemek için soluğu tarihi çarşıda alıyorlar.
Dönemim Osmanlı Padişahı Çelebi Mehmet tarafından 1422 yılında Mimar Hacı Aladdin'e yaptırdığı Bedesten Çarşısı, 602 yıldır hizmet vermeye devam ediyor. Tarihi Selimiye Camisinin alt tarafında bulunan Bedesten Çarşısı, 14 kubbesi, kesme taş duvarları ve yüksek kemerleri ile sivil Osmanlı Mimarilerinden biri olma özelliğini taşıyor.
‘TARİHİ YAPI SICAKTA SERİNLETİP, SOĞUKTA ISITIYOR'
Tarihi çarşının en dikkat çeken özelliği ise hava şartlarına göre, soğuma ve ısınma gibi yalıtımı olması. Yapının yazın serin, kışın sıcak olmasında en büyük etkenin binanın kendi özelikleriyle olduğunu belirten Sanat Tarihçisi Prof.Dr. Engin Beksaç, “Karşımızdaki Bedesten, özel bir yapıdır. Ve kendi mimari örnekleri içerisinden de nadir bir örnek olarak kabul edilir. Kışın sıcak yazın ise serin olmasının sebebi binanın kendi özellikleriyle alakalıdır. Bu özellikler de yapılmış olduğu dönemin, yapan mimarın ve içinde bulunduğu toplumun yaşam şartlarının sonucu olan bir durumdur. Burası kesme taş ve tuğla destekli yapıdır. Binanın içinde kullanılan taş malzemenin durumu da bölgesel yapıyı tartacak şekilde yapılmıştır” dedi.
‘ÇARŞI 10 DERECE DAHA SERİN'
Bedesten Çarşısı Dernek Başkanı Hakan Fındıklı, kentte yaşanan bunaltıcı sıcaklarda çarşıdaki sıcaklığın 10 derece daha düşük ve serin olduğuna dikkat çekti. Tarihi çarşıda kimsenin klima ve soba gibi ısıtma cihazlarının kullanılmadığına vurgu yapan Fındıklı, “Dışarıda dereceler 40'ları gördüğünde bizim çarşı 32'leri geçmez. En az 10 dereceye kadar serin oluyor burası. Kışın da tam tersi dışarıda 0 derece hava soğukken çarşıda sıcaklık 11-12 derecelerde oluyor. Yazın geldiğinizde dükkânlarda klima göremezsiniz. Kışın geldiğinizde de ısıtıcı kullanılmaz. Kubbelerde ki kurşunun altında bir harç var, o harçtan kaynaklandığı söyleniyor. Ayrıca bu çarşımız yüksektir. İç ve dış dükkanlar olmak üzere çatı kısmında 3 kat havalandırma bulunuyor. Bu havalandırmalar sayesinde çarşı sıcağı ve soğuğu dükkanlara vermiyor” diye konuştu.
Çarşı esnaflarından Yavuz Sert'de, “10 yıldan beri Bedesten Çarşı'sı esnafıyım. Dışarda bunaltıcı sıcaklıklar olsa da içerde sıcaklık değişiyor. Çarşının içi serin. Belki de mimari yapısından dolayı olabilir. Mesela ben taş duvara yaslanayım bir serinlik hissediyorum. Havaların sıcak olmasına rağmen içerisi serin, içeride bir hava döngüsü var” dedi. Fahrettin Baydar