DOKTOR, KOVID19 MUYUM?
Bildiğimiz çoğu hastalıklar gibi ortaya çıkabileceği gibi, Kovid19 hiç belirti vermeden de ortaya çıkabilir. Grip nezle, soğuk algınlığı, ishal, kulak ağrısı, sırt ağrısı, bel ağrısı, zatürre, baş ağrısı, cilt döküntüsü gibi değişik bulgularla tanı konulanlar olduğu gibi hiç belirti vermeden tesadüfen pozitif çıkanlar da var.
PEKİ NE YAPAYIM?
İdeali en ufak şüphede test yapalım tabi ama hem pandemi koşulları hem de virüsün her durumda hemen pozitif çıkmayabileceğini, mevsimsel hastalıkların da olduğunu düşünerek, soğuk algınlığı semptomlarınız olduğunda, çalışmıyorsanız evden çıkmayın, ev içinde bile izole olun ve kimseyle görüşmeyin. Virüsümüz o yakın komşu, onu hep görüyoruz, ona geçmeyelim demez. İşyerindeyseniz mümkünse bir - iki gün istirahat edin ve iş ortamında maskeli ve mesafeli çalışın. Şikayetlerinizde artma; yüksek ateş, öksürük olursa sağlık kuruluşuna başvurabilirsiniz. Uygun görürlerse test yapacaklardır.
NEGATİF GELDİ, NE YAPMALI?
Dikkat etmeye devam. Eğer şikayetler artarsa yeniden muayene olabilirsiniz.
POZİTİF GELDİ, NE OLACAK ŞİMDİ?
Testiniz pozitif geldiğinde, illere göre farklılık göstermekle birlikte, hastane sonucu ekranına düşünce filyasyon ekibi geliyor ve sizinle iletişim kuruyor. Ancak özel nedenler dışında filyasyon ekibi birebir yanınıza kadar gelemeyebilir. Kapınızdayken telefonla bilgilerinizi alabilir. İlaç getirebilir. Siz, onlar gelmeden, temasta olduğunuz kişilerin TC kimlik numaralarını hazırlayın ve evde işe giden, rapor alması gereken kişiler varsa filyasyon ekiplerine bilgi verilirse rapor düzenlenir. Bazı illerde ilaçların bir hastaneden alınması da istenebiliyor.
YA İLAÇLAR?
Sizin sağlık durumunuza göre bir ya da iki ilaç bırakılıyor. İlaçlardan biri virüse karşı etkin antiviral. İlk gün antiviral ilacın 8 tane olması göz korkutsa da sonra 3 taneye düşüyor. 5 gün kullanımı var.
EVDEKİLERE TEST YAPILACAK MI?
Evde yüksek ateş ve nefes darlığı olmayanlara test yapılmıyor. Bazen semptomlu temaslılara test sonucu beklemeden ilaç bırakılabiliyor. Test yapılmasa da temaslıların da kovidli gibi hareket etmesi gerekiyor.
YA KÖTÜ OLURSAM?
Kovidin basit semptomları dışında yüksek ateş, nefes darlığı, ciddi bulgular olursa bir sağlık kurumuyla iletişime geçin. Ancak eklem ağrıları, kas ağrıları kovidin normal semptomları arasında.
EVDE NEGATİF YA DA TEST YAPILMAMIŞ OLANLAR VAR, NE OLACAK?
Evde izole kalınacak. Tüm hijyen kurallarına uyulacak.
AİLE HEKİMİM ARAYACAK MI?
Böyle bir uygulama teorikte olmakla birlikte ben kendi adıma söyleyeyim, belli bir noktadan sonra arama ve yetişme şansımız olmayabiliyor. Sayı arttıkça, poliklinik hizmetleri arasında böyle bir imkan olmayabiliyor. Sayısı daha az olan hekim arkadaşlar arayabiliyor da. Ama zorlandığınız noktalarda aile sağlık merkezine de telefon edebilirsiniz.
KAÇ GÜN KARANTİNA? NEREDEN BİLECEĞİM?
Karantina süresi pozitif olanda 10 gün, negatif temaslıda ve test yapmamış temaslıda 14 gün. Bu aradaki fark, kovid ortaya çıkana kadarki gizli dönem nedeniyle. Karantina süresi temaslıda, pozitifin test sonucundan itibaren başlıyor. HES kodunuzla hala karantinada olup olmadığınızı görebilirsiniz. HES kodu için e-devlete bakabilir, hayat eve sığar uygulamasını yükleyebilirsiniz.
TEST VERDİM, KOMŞUYA GİDEBİLİR MİYİM?
Hayır. Semptomlarla test verdiğinizde de belli bir süre, sonuç çıkana kadar karantinada görülebilirsiniz. Sonuç negatif çıkana kadar evden çıkmayın. Çoğu vaka test sonucu çıkana kadar bulaştırıyor.
VERİLEN İLAÇLAR BİTTİ, ŞİMDİ NE OLACAK?
5 gün ilaç kullanımı sonrası başka ilaç gelmeyecek ama karantina süresi devam edecek.
SÜREM BİTTİ, TEST OLACAK MI?
Hayır. Test süresi sonunda yalancı pozitiflik olabiliyor. Bakanlık rehberine göre, 10. gün sonrası HES kodu negatif olunca tekrar test yaptırmaksızın işe gidebilirsiniz. Bakanlık rehberine göre kontrol testi yapılmıyor.
BANA DÜŞEN NE?
En ufak bir bulguda izole olmak, yaşlılara, çocuklara, hamilelere, kronik hastalara ve onlardan biriyle görüşme ihtimali olanlara, kısacası herkese dikkat etmek. Gereksiz sosyalleşmemek. Gün, mevlit, düğün, cenazeye mümkünse katılmamak. Maskeyi hiç çıkartmamak. Kişisel hijyene, el yıkamaya dikkat etmek, sağlık kurumlarında basit nedenlerle bulunmamak. Sağlık kurumuna girdiğinizde kısa kalmak. Sağlık personelini gereksiz meşgul etmemek. Karantina kurallarına uymak.
(Adı bizde saklı bir doktorun sosyal medya paylaşımından derlenmiştir.)