Balon Hangarı'na proje hazır

Tarihi mirası ve mimari özellikleriyle Edirne'de son günlerin en çok tartışılan konularından biri olan Balon Hangarı, gündeme gelmeye devam ediyor. Sinan ve Selimiye Camii Vakfı (SİSEV) Genel Müdürü Yüksek Mimar Rest. Uzm. Mehmet Ali Esmer, Edirne İl Halk Kütüphanesi'nde düzenlediği sunumda tarihi Balon Hangarı binası ile ilgili yeni bir çalışmayı açıkladı.

'Edirnenin Havacılık Tarihinden Bir Kesit' konulu söyleşide Edirneliler ile bir araya gelen Esmer, Balon Hangarı'nın müzeye dönüştürülmesi için 2017 yılında Trakya Üniversitesi Mimarlık Fakültesi öğrencileri ile birlikte hazırladığı projeyi açıkladı. Balon Hangarı binasının '˜Maket Uçak Okulu, Edirne Havacılık Müzesi ve Maket Uçak Pisti'ne dönüştürülmesi için öğrencileri ile restorasyon öneri projesi hazırladıklarını açıklayan Esmer, projenin görsellerini katılımcılarla paylaştı.

'ALMANYA'DAN EDİRNE'YE GETİRİLİYOR'

Esmer, Türk havacılığı üzerine gerçekleştirdiği araştırmalar sırasında Osmanlı dönemi İstanbul'da yayınlanan Şehbal Dergisi'nde Edirne ile ilgili bilgilere ulaştığını belirtirken; 'Şehbal Dergisi'nden 13 Mayıs 1912 tarihinde iki senedir alımı beklenen Alman yapımı '˜Drachen' tipi balon, yedek balon ve aksesuarı, yüklenen üç vagon aracılığı ile Edirne'ye getirildiğini öğreniyoruz. Ülke çapında ilk defa Edirne'de 20 Haziran 1912 tarihinde zeplin biçimli sabit balon tecrübe ediliyor. Harbiye Bakanlığı'na 1030 Lira'ya mal olan balonu kullanabilmek için önceden 19 Şubat'ta İstihkâm teğmenleri Hüseyin Hüsnü Bey ve Emin Fuat Bey Berlin'e eğitim için gönderilmişlerdi. Ayrıca İstanbul'da bir taraftan Güdümlü Balon (Zeplin) alımı için teşebbüse geçilirken; diğer taraftan Süreyya (İlmen) Bey'in Komisyon başkanlığında Edirne haricinde ülke çapında 10 adet daha balon hangarı yapılması planlanmıştı. İleride balonları uzun yıllar sorunsuz bir şekilde kullanmak üzere, eldeki tüm balonların ihtiyacı olan gazı üretmek için de Selanik, İstanbul ve Erzurum'da üç adet fabrika kurulması da bu planlamanın içindeydi' ifadelerini kullandı.

DÜŞÜK KALİTE MALZEME GÖNDERMİŞLER

Edirne'de düşman mevkilerini gözlemlemek amacı ile alınan ve statik bir platform oluşturan '˜Drachen' tipi balonun aksesuar ve parçalarının montajının tamamlanmasının ardından 20 Haziran 1912'de ilk defa uçurulduğunu hatırlatan Esmer; 'Ancak Almanya'ya gönderilen iki baloncu İstihkâm subayımız, Alman İmparatorunun onay vermemesi ve boş yere bekletilmeleri üzerine, kendilerine derhal ülkeye dönerek Edirne Balon Birliği'ne katılmaları talimatı verildi. Alman devletinin daha sonraları da yaptığı gibi, düşük kaliteli deneme imalatlarını vermiş olmaları nedeniyle balonlarda bazı aksaklıklar görülmeye başlandı. Kompresörü taşıyan arabadaki metal desteklerden biri kırılır, diğeri eğrilir. Kompresörün parçaları da arızalı çıkınca balonu yapan firmadan zararın karşılanması istendi. Edirne'de konuşlandırılan sabit balonun hidrojen gazı üretilemeyince keşif görevini yapmak üzere 2 uçaklık bir Müfreze Garp Ordusu emrine verilmiştir. Böylece Edirne'de balon macerası nihayetlenmiş oldu ve yapılan hangar önce işlevsiz kaldı, sonra da atıl bir vaziyette betonarme karkas yapısı ile günümüze kadar ulaştı' dedi.

'2017'DE PROJESİNİ HAZIRLADIK'

Esmer, Trakya Üniversitesi Mimarlık Fakültesi'ndeki Restorasyon Dersi kapsamında öğrencileri ile birlikte Balon Hangarı için proje hazırladıklarını açıklarken; '2017 yılında Trakya Üniversitesi Mimarlık Fakültesi bünyesinde verdiğim Restorasyon dersi kapsamında ders konusu olarak verdiğim Balon Hangarı, öğrencilerim Ömer Faruk Pehlivan, Barış Bulut, Oğuzhan Köse, Seyit Kıvrak tarafından bu metruk yapının mevcut halinin ayrıntılı rölövesi çıkartıldı. Yine aynı ekip, Edirne şehrine katkısı olmak üzere, aynı bina için '˜Maket Uçak Okulu, Edirne Havacılık Müzesi ve Maket Uçak Pisti' konulu Restorasyon Öneri Projesi hazırladı. Bizler ders olarak bu çalışmayı yaparken; Edirne Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü, binayı 08.05.2017 tarih ve 4027 sayılı kararla tescilini yaptı' sözlerine yer verdi.

'GELECEK NESİLLERE TAŞINMALI'

Edirne Balon Hangarı'nın betonarme özelliğine de dikkat çeken Esmer; 'Söz konusu bu tarihi yapı için '˜Edirne Havacılık Müzesi ve Maket Uçak Pisti' konulu restorasyon projesini hazırlarken çok önemli bir tespit de daha bulunduk. Daha önce Beyoğlu İstiklal Caddesi'ndeki çeşitli binalara ait rölöve, restorasyon uygulaması esnasında yaptığım çalışmalar ve yaptığım araştırmalarla Osmanlı döneminde ilk defa betonarmenin yapı malzemesi olarak 1890'lı yıllarda Beyoğlu'ndaki bazı binalarda kullanıldığını gördüm. Ama bir farkla; sadece yığma malzeme ile yükselen duvarların üzerine döşeme ve kiriş olarak yatay bağlantı olarak kullanılmıştı. Ülkemizde betonarme binalar tarihine bakacak olursak; çok net bir şekilde Edirne Balon Hangarı ülkemizde ilk defa yapılan yatay (döşeme ve kiriş) ve düşey bağlantılı (Kolon ve perde duvar) betonarme binasıdır diyebiliriz. Ayrıca tıpkı Beyoğlu'ndaki binalarda gördüğüm gibi beton içindeki demir donatıların kalınlık ve bağlantı konuları ayrı bir tez konusu olsa gerektir. Türk mimarlık tarihi içinde önemli bir yer tutan bu yapının acilen aslına uygun malzeme ve teknikle onarılması, kendi ismine yaraşır bir fonksiyon verilerek gelecek nesillere taşınması gerekmektedir' diye konuştu.